Mô hình kinh doanh là kế hoạch của một tổ chức hoặc công ty, có thể ở dạng văn bản hoặc đồ họa, mô tả cách công ty lập kế hoạch kinh doanh tạo ra lợi nhuận bằng cách cung cấp sản phẩm và dịch vụ trong một thị trường cụ thể.
Một mô hình kinh doanh sẽ chỉ ra loại sản phẩm hoặc dịch vụ mà một công ty sẽ cung cấp, cách thức tiếp thị, chi phí hoạt động và bán hàng cũng như kỳ vọng về lợi nhuận.
Ví dụ minh họa với thương hiệu cà phê Trung Nguyên của ông Đặng Lê Nguyên Vũ đã thành công trong việc áp dụng mô hình kinh doanh nhượng quyền chuỗi cung ứng cửa hàng Trung Nguyên E coffee với 600 cửa hàng và hơn 1000 đối tác nhượng quyền trên toàn quốc nhờ chính sách nhượng quyền hấp dẫn, nhiều ưu đãi.
Có nhiều mô hình kinh doanh khởi nghiệp khác nhau, tùy thuộc vào ngành công nghiệp, mục tiêu kinh doanh và các yếu tố khác. Dưới đây là một số mô hình kinh doanh khởi nghiệp phổ biến:
Mô hình sản phẩm hoặc dịch vụ độc đáo | Khởi nghiệp này tập trung vào việc phát triển một sản phẩm hoặc dịch vụ độc đáo, độc nhất vô nhị trên thị trường. Ví dụ: Airbnb, Uber. |
Mô hình marketplace (Thị trường trực tuyến) | Khởi nghiệp tạo ra một nền tảng kết nối người mua và người bán. Ví dụ: eBay, Amazon, Airbnb. |
Mô hình dự án (project-based) | Các dự án được thực hiện theo yêu cầu của khách hàng hoặc doanh nghiệp. Ví dụ: Công ty phần mềm phát triển ứng dụng cho các khách hàng cá nhân hoặc doanh nghiệp. |
Mô hình kết nối (subscription) | Khởi nghiệp cung cấp dịch vụ hoặc sản phẩm theo dạng đăng ký hàng tháng hoặc hàng năm. Ví dụ: Netflix, Spotify, Dollar Shave Club. |
Mô hình sản xuất và bán hàng trực tiếp (direct-to-consumer – dtc) | Khởi nghiệp sản xuất sản phẩm và tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng mà không thông qua các kênh trung gian. Ví dụ: Warby Parker (kính mắt), Casper (nệm). |
Mô hình thương mại điện tử | Khởi nghiệp kinh doanh trực tuyến, bán sản phẩm hoặc dịch vụ thông qua trang web hoặc ứng dụng di động. Ví dụ: Amazon, Alibaba. |
Mô hình kinh doanh xã hội | Khởi nghiệp này kết hợp mục tiêu kinh doanh với mục tiêu xã hội hoặc mô hình gây quỹ cho các hoạt động xã hội. Ví dụ: TOMS (giày dép) với mô hình “One for One.” |
Mô hình công nghệ fintech | Các khởi nghiệp trong lĩnh vực tài chính sử dụng công nghệ để tạo ra các dịch vụ tài chính mới hoặc cải tiến dịch vụ hiện có. Ví dụ: Stripe, Robinhood. |
Mô hình kinh doanh sáng tạo | Khởi nghiệp tập trung vào việc phát triển và bán các sản phẩm hoặc dịch vụ sáng tạo, thường liên quan đến nghệ thuật hoặc giải trí. Ví dụ: Pixar, Spotify. |
Mô hình kinh doanh blockchain và tiền điện tử | Các khởi nghiệp trong lĩnh vực blockchain và tiền điện tử tạo ra các ứng dụng và dịch vụ dựa trên công nghệ blockchain. Ví dụ: Ethereum, Ripple. |
Các mô hình kinh doanh khởi nghiệp này có thể kết hợp hoặc thay đổi để phù hợp với tình hình cụ thể của doanh nghiệp và thị trường mục tiêu. Khởi nghiệp thường phải tùy chỉnh mô hình của họ để đáp ứng nhu cầu của khách hàng và cạnh tranh hiệu quả.